7 października w kościele pw. św. Stanisława BM (Żory, ul. Boryńska 45) odbędzie się Koncert Finałowy V Festiwalu Twórczości Religijnej FIDE ET AMORE:

W hołdzie Mistrzowi w 35. Rocznicę wydania III Symfonii Pieśni Żałosnych. Henryk Mikołaj Górecki (1933-2010).

Repertuar
Henryk Mikołaj Górecki (1933-2010)
- Totus tutus op. 60 (1987) na chór a capella
- Amen op. 35 (1975) na chór mieszany

- Symfonia pieśni żałosnych op. 36 (1976) na sopran i orkiestrę symfoniczną

Henryk Mikołaj Górecki, kompozytor i pedagog. Urodzony 6 grudnia 1933 w Czernicy k. Rybnika, zmarł 12 listopada 2010 w Katowicach. Regularną naukę muzyki rozpoczął w 1952 w Średniej Szkole Muzycznej w Rybniku na wydziale instruktorsko-pedagogicznym. Następnie studiował kompozycję w klasie Bolesława Szabelskiego w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Katowicach (1955-60). 27 lutego 1958 odbył się koncert kompozytorski Góreckiego, pierwszy w historii tej uczelni studencki koncert monograficzny - wykonano wówczas po raz pierwszy pięć jego utworów, m.in. I wersję "Pieśni o radości i rytmie" op. 7 na dwa fortepiany i orkiestrę kameralną (1956) oraz "Koncert na pięć instrumentów i kwartet smyczkowy" op. 11 (1957). W tym samym roku zadebiutował na II Międzynarodowym Festiwalu Muzyki Współczesnej "Warszawska Jesień", gdzie wykonano jego "Epitafium" op. 12 na chór mieszany i zespół instrumentalny (1958). Dzięki temu utworowi Górecki zyskał opinię jednego z najbardziej radykalnych kompozytorów awangardowych w Polsce. W 1960 ukończył studia, otrzymując dyplom z najwyższym odznaczeniem. Tego samego roku jego "Monologhi" op. 16 na sopran i trzy grupy instrumentalne (1960) zdobyły I nagrodę na Konkursie Młodych Kompozytorów Związku Kompozytorów Polskich. 21 września 1960 na IV Festiwalu "Warszawska Jesień" zostały zaprezentowane "Scontri" op. 17 na orkiestrę (1960), wywołując duże poruszenie wśród audytorium. W 1961 Górecki działał na polu muzycznym w Paryżu, gdzie jego I Symfonia "1959" op. 14 (1959) zdobyła I nagrodę na II Biennale Młodych. W stolicy Francji spotkał się również z Pierrem Boulezem, a w Kolonii - z Karlheinzem Stockhausenem. Od 1965 Górecki pracował w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Katowicach, od 1968 - jako wykładowca, od 1972 - na stanowisku docenta, uczył czytania partytur, instrumentacji i kompozycji. W latach 1973-74, dzięki pomocy Deutscher Akademischer Austauschdienst, przebywał w Berlinie. W 1975 został rektorem katowickiej uczelni muzycznej i pełnił tę funkcję przez cztery lata. W 1977 otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego. Jego studentami byli m. in.: Eugeniusz Knapik, Andrzej Krzanowski, Rafał Augustyn. Lata te przyniosły Góreckiemu wiele sukcesów na polu muzyki: w 1967 jego "Refren" op. 21 na orkiestrę (1965) zajął III miejsce na Międzynarodowej Trybunie Kompozytorów UNESCO w Paryżu, w 1968 "Kantata" op. 26 na organy (1968) zdobyła I nagrodę na Szczecińskim Konkursie Kompozytorskim, w 1973 "Ad Matrem" op. 29 na sopran solo, chór mieszany i orkiestrę (1971) uzyskała I nagrodę na Międzynarodowej Trybunie Kompozytorów UNESCO w Paryżu. Ponadto Górecki otrzymał: Nagrodę Muzyczną Województwa Katowickiego (1958 i 1975), Nagrody Ministra Kultury i Sztuki (III stopnia - 1965, I stopnia - 1969 i 1973), Nagrody Państwowe I stopnia (1967, 1970), Nagrodę Związku Kompozytorów Polskich (1970), Nagrodę Komitetu do Spraw Radia i Telewizji (1974), Nagrodę Ministra Spraw Zagranicznych (1992), Złoty Krzyż Legii Honorowej Związku Narodowego Polski w Stanach Zjednoczonych (1994), Nagrodę TV Polonia (1995), Award of Highest Honor Uniwersytetu Soka w Tokio (1996), Nagrodę "Totus", przyznaną przez Fundację Nowego Tysiąclecia Episkopatu Polski (2002), Nagrodę Muzyczną Polskiego Radia (2003), Nagrodę "Lux ex Silesia" ("Światło ze Śląska"), której fundatorem był abp Damian Zimoń, metropolita katowicki (2003), Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (2003), najwyższe odznaczenie papieskie - Order Świętego Grzegorza Wielkiego (2009), Order Orła Białego (2010). Kompozytor był doktorem honoris causa Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie (1993), Uniwersytetu Warszawskiego (1994), Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie (2000), Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego (2004), Akademii Muzycznej w Katowicach (2004), Akademii Muzycznej w Krakowie (2008), a także Uniwersytetu Katolickiego w Waszyngtonie, Uniwersytetu Michigan w Ann Arbor, Uniwersytetu Victoria w Victorii i Uniwersytetu w Montrealu. Ożenił się z pianistką Jadwigą Rurańską. Jego dzieci są muzykami: córka Anna pianistką, syn Mikołaj kompozytorem. Henryk Mikołaj Górecki rozpoczynał swoją kompozytorską karierę jako skrajny awangardzista. Jego utwór "Scontri", wykonany po raz pierwszy na Międzynarodowym Festiwalu Muzyki Współczesnej "Warszawska Jesień" w 1960 roku, był wyzwaniem dla słuchaczy i ze swoimi szokującymi nowoczesnością brzmieniami stał się symbolem polskiej awangardy muzycznej.

III Symfonia op. 36 "Symfonia pieśni żałosnych" jest trzyczęściową symfonią Henryka Mikołaja Góreckiego, która powstawała od października do grudnia 1976 w Katowicach. Symfonia powstała pod wpływem słów wyrytych na ścianach więziennej celi numer 3 (ściana 3) przez Helenę Błażusiak: Mamo, nie płacz, nie. Niebios Przeczysta Królowo, Ty zawsze wspieraj mnie. Zdrowaś Mario. Dziewczyna została 5 września 1944 aresztowana przez Gestapo i uwięziona w zakopiańskim więzieniu. Wspomniane słowa prawdopodobnie nawiązywały do ballady z 1919 roku, autorstwa Anny Fisherówny o Jurku Bitschanie:
[...]Do swoich znów się rwie.
Rwie się, lecz pada na nowo...
„Ach, Mamo, nie płacz, nie!...
Niebios przeczysta Królowo!
Ty dalej prowadź mnie...
W symfonii odznacza się przejście od charakterystycznej dla wcześniejszego Góreckiego atonalności do technik bardziej tradycyjnych. Jej premiera miała miejsce 4 kwietnia 1977 na festiwalu w Royan. Dyrygentem orkiestry był Ernest Bour, a solistką Stefania Woytowicz (sopran).
W każdej z części sopran śpiewa do słów innego polskiego tekstu. Pierwszym jest XV-wiecznym polski lament maryjny, drugim - wiadomość napisana na ścianie celi w kwaterze Gestapo podczas II wojny światowej, trzecim zaś - śląska piosenka ludowa o matce szukającej syna, poległego w powstaniach śląskich. Części pierwsza i trzecia napisane są z perspektywy matki, która straciła dziecko, część druga z perspektywy dziecka oddzielonego od matki. Tematami dominującymi w symfonii są macierzyństwo oraz separacja spowodowana przez wojnę. Początkowo utwór i jego kompozytor znany był jedynie krytykom i koneserom, głównie jako jeden z twórców powojennej, polskiej muzyki poważnej. Jednak od 1992, kiedy to wydawnictwo Elektra Records opublikowało symfonię, trafiła ona na czołowe miejsca amerykańskich i brytyjskich list przebojów zajmujących się muzyką klasyczną, przynosząc światową sławę swojemu twórcy. Ponad milionowa sprzedaż, która przerosła nakład współczesnych twórców muzyki klasycznej, niestety nie przełożyła się na zainteresowanie innymi dziełami artysty. Prof. Górecki tak opisał tworzenie Symfonii Pieśni Żałosnych:
3. Symfonię pisałem od 30 października do 30 grudnia 1976 na zamówienie rozgłośni Südwestfunk w Baden-Baden. Prawykonanie odbyło się 4 kwietnia 1977 w ramach XIV Międzynarodowego Festiwalu Sztuki Współczesnej. Śpiewała Stefania Woytowicz, grała Orkiestra Symfoniczna rozgłośni Südwestfunk pod dyrekcją Erneta Boura. Symfonia składa się z trzech pieśni. Pierwsza - najdłuższa (ok. 27 minut) - to ścisły kanon przerwany inwokacją sopranu. W temacie kanonu wykorzystałem fragment pieśni kurpiowskiej ze zbiorów ks. Władysława Skierkowskiego. Pieśń druga - najkrótsza - jest rodzajem lamentacji o prostej budowie ABABC. W pieśni trzeciej zastosowałem wariacyjne opracowanie autentycznej melodii ludowej z Opolskiego, ze zbiorów Adolfa Dygacza. Symfonię dedykowałem mojej żonie. Czas trwania około 55 minut.

Części symfonii:
1. Lento. Sostenuto tranquillo ma cantabile
2. Lento e largo. Tranquilissimo - cantabilissimo - dolcissimo - legatissimo
3. Lento. Cantabile-semplice

Wykonawcy
Żorskie zespoły wokalne (przygotowanie Gabriela Jaworska)
Canticum novum - dyr. Gabriela Jaworska
Gloria - dyr. Salomea Gryman
Pasja - dyr. Maria Tomaszewska
Voce segreto - dyr. Andrzej Marciniec

Gabriela Ciołek-Sitter - sopran
Orkiestra PSM II st. im Antoniego i Karola Szafranków w Rybniku (przygotowanie Romana Kuczera)
Massimiliano Caldi - dyrygent

Gabriela Ciołek-Sitter zdobyła swe wykształcenie w Rybniku, następnie w Krakowie oraz Milwaukee Wisconsin (USA). Po ukończeniu Liceum im. Powstańców Śląskich oraz Państwowej Szkoły Muzycznej II stopnia w Rybniku, podjęła studia muzykologiczne na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. W tym czasie rozpoczęła też naukę śpiewu solowego pod kierunkiem prof. Janiny Zathey. Po ukończeniu studiów z wyróżnieniem (1985 r.), rozpoczęła pracę w Polskim Wydawnictwie Muzycznym w Krakowie w redakcji encyklopedii muzycznej, kontynuując działalność koncertowa. Jako solistka Akademickiego Chóru "Organum" w Krakowie, odbyła liczne podróże koncertowe do Włoch, Francji, Niemiec, Szwajcarii. Od roku 1987 kilkakrotnie przebywała w USA, prowadząc działalność koncertową i pedagogiczną. W roku 1990 brała odział w seminarium muzyki dawnej pod kier. Sir David'a Wilckoks'a (dyrygentura i interpretacja) oraz w klasie mistrzowskiej John'a Alexandra(wokalistyka). W latach 1992 - 2005 mieszkała na stale z mężem i dwiema córkami w stanie Wisconsin (USA). Była nauczycielką muzyki (fortepianu i śpiewu), prowadziła zajęcia emisji i terapii głosu, występowała jako solistka oratoryjna z Oshkosh Chamber Singers, organizowała własne recitale muzyki polskiej (Chicago, Minneapolis, Oshkosh), była nauczycielem programu nauczania Homeschool Kolbe Academy w klasach I do VI. Od roku 2005 mieszka i kontynuuje swoją działalność zawodowa w Polsce. Jest pedagogiem w Państwowej Szkole Muzycznej im. K. i A. Szafranków w Rybniku oraz występuje jako solistka w licznych koncertach muzyki kameralnej i oratoryjnej (min. na festiwalach "Artystyczne czwartki" w Brennej, "Musica Sacra" w Pszczynie, "Dni muzyki organowej i kameralnej" w Rybniku i Raciborzu.

Orkiestra Szkolna PSM II st. w Rybniku jest zespołem o bogatej historii związanym ze szkołą od początku jej istnienia. Pierwsze, udokumentowane wzmianki o jej działalności pojawiły się w roku 1937. Założona została przez Antoniego Szafranka, pod jego dyrekcją pracowała aż do 1960 r. W miarę rozwoju szkoły orkiestra smyczkowa przekształciła się w symfoniczną podnosząc systematycznie swój poziom wykonawczy, dając coraz więcej koncertów w Rybniku i w regionie. Dokonała nagrań dla Polskiego Radia w Katowicach. Kolejni dyrygenci to: Juliusz Malik, Krystyna Lubos, Tadeusz Hanik. W roku 1990 dyrygentem zespołu został dyrektor Eugeniusz Stawarski. Ostatnie 20 lat to okres świetności zespołu, który na stałe wpisał się w życie kulturalne regionu śląskiego. W Rybniku orkiestra koncertowała na wszystkich najważniejszych uroczystościach, akompaniowała najzdolniejszym uczniom - solistom, uświetniała Dni Cecyliańskie, Dni Muzyki Organowej, Rybnickie Dni Literatury, grała wspólnie z europejskimi młodzieżowymi orkiestrami, zespołami i solistami. Z koncertami odwiedziła większość miast naszego regionu. Występowała również poza granicami kraju: Niemcy - Gladbeck 1992, 1994, 1996; Strauberg, Beurberg, Wolhfratshausen 1993; Eurasburg 1994, 2003; Dorsten 1995, 2001; Holandia - Deventer 1992; Francja - Mazamet 1994; La Valette du Var 2003; Grecja - Larisa 2005; Czechy - Opava 2006 oraz Francja - Lievin 2007.
Od 2002 r. Orkiestrę Symfoniczną Szkoły Szafranków oraz kameralną prowadzi obecny dyrektor szkoły Romana Kuczera. Koncerty odbywające się kilkanaście razy w roku cieszą się ogromną popularnością wśród melomanów, również za sprawą idei odrodzenia orkiestry na wzór tej prowadzonej przez Antoniego Szafranka. W swoim repertuarze posiada sławne dzieła m.in. P. Czajkowskiego, A. Dvoraka, J. Haydna, W. A. Mozarta, L. van Beethovena, E. Griega, J. Brahmsa. Wysoki poziom orkiestry doceniony został przez znakomitych solistów i dyrygentów, którzy przyjęli zaproszenie do wspólnych koncertów. Są wśród nich Piotr Paleczny, Takashi Yamamoto (Japonia), Stanisław Drzewiecki, Wojciech Switała - fortepian; Konstanty Andrzej Kulka, Bartłomiej Nizioł, Jakub Jakowicz, Szymon Krzeszowiec, Adam Mokrus - skrzypce; Piotr Janosik - wiolonczela; Elżbieta Mrożek - altówka; Agnieszka Grzybowska - marimba; Gerard Close (Belgia) - organy, Ewa Uryga - vokal. Orkiestrę poprowadzili m. in. Massimiliano Caldi (Włochy), Mirosław Jacek Błaszczyk, Paweł Przytocki, Sławomir Chrzanowski, Szymon Bywalec, Grzegorz Mielimąka. Orkiestra Symfoniczna Szkoły Szafranków pod dyrekcją Romany Kuczery dokonała prawykonań utworów młodego kompozytora Kamila Staszowskiego oraz nagrała płytę CD, na której znalazły się jego MISSA DE CARITATE (proprium missae do tekstów ks. Wiesława Hudka) i MISSA VLADISLAVIENSIS (2007). Członkowie orkiestry regularnie grają w międzynarodowych orkiestrach młodzieżowych w Polsce, Austrii, Niemczech, Francji oraz w Stanach Zjednoczonych. W 2008 r. uhonorowana została nagrodą Prezydenta Miasta Rybnika w dziedzinie kultury.

Massimiliano Caldi, urodzony w Mediolanie, jest głównym gościnnym dyrygentem Orkiestry Symfonicznej Filharmonii Śląskiej. W latach 2006-2010 pełnił funkcję kierownika artystycznego Śląskiej Orkiestry Kameralnej w Katowicach. W latach 1998-2009 był także pierwszym dyrygentem Orkiestry Kameralnej Milano Classica. Jest laureatem pierwszej nagrody na VI Międzynarodowym Konkursie Dyrygentów im. Grzegorza Fitelberga w Katowicach w 1999 roku. Obecnie działa na polu muzyki operowej, jak i symfonicznej, głównie we Włoszech i Polsce. W Polsce regularnie koncertuje z Filharmonią Śląską, a ze Śląską Orkiestrą Kameralną brał udział w niektórych z najbardziej znanych polskich festiwali, m.in. w Łańcucie, Mikołowie i Górnośląskim Festiwalu Sztuki Kameralnej Ars Cameralis Silesiae Superioris. Na zaproszenie Antoniego Wita w styczniu 2010 ze Śląską Orkiestrą Kameralną wystąpił na estradzie Filharmonii Narodowej. Zaproszenie ponowiono na listopad 2011 roku, w stulecie urodzin Nino Roty. W Nowy Rok 2009 na tej estradzie poprowadził Orkiestrę Teatru Mazowieckiego. Regularnie współpracuje z Filharmonią Łódzką im. Artura Rubinsteina, w której m.in. ze swoim przyjacielem, wiolonczelistą Dominikiem Połońskim prezentował muzykę Olgi Hans. Wśród polskich orkiestr, prowadził Orkiestrę Symfoniczną Polskiego Radia w Warszawie, Narodową Orkiestrę Polskiego Radia w Katowicach, Orkiestrę Symfoniczną Filharmonii Krakowskiej im. K. Szymanowskiego, Orkiestrę Symfoniczną im. M. Karłowicza w Szczecinie, Orkiestrę Filharmonii Bałtyckiej w Gdańsku, gdzie stale jest zapraszany, Orkiestrę Symfoniczną Filharmonii Rzeszowskiej. Przyjął zaproszenia i dyrygować będzie w filharmoniach Koszalińskiej, Dolnośląskiej w Jeleniej Górze oraz Toruńską Orkiestrą Symfoniczną i Polską Orkiestrą Sinfonia Iuventus. Współpracuje ściśle z Ambasadą Włoską w Warszawie oraz z Instytutem Kultury Włoskiej w Warszawie i Krakowie. We Włoszech współpracuje z Valle d'Itria Festival, Stowarzyszeniem Serate Musicali w Mediolanie i Maggio Musicale Fiorentino i regularnie pracuje nad muzycznymi programami teatrów w Novarze, Bolonii i Mantui. W Europie występował w salach koncertowych Wiednia, Linzu, St Petersburga, Amsterdamu, Baden-Baden, Bonn, Frankfurtu, Mannheim i Szeged. W Izraelu dyrygował Izrael Beer Sheva Sinfonietta Orchestra, a w Brazylii Orkiestrą Symfoniczną Santo André. Operowe dzieła, które prowadził od 1991 r. to m.in.: Orfeusz i Eurydyka Glucka, Cyganeria Pucciniego, Salome Straussa, Rigoletto, Traviata i Trubadura Verdiego, Cosi fan tutte i Wesele Figara Mozarta, Rapsodia Satanica i Cavalleria Rusticana Mascagniego, Cyrulika sewilskiego Rossiniego, Normę Belliniego, Carminę Buranę Orffa, I Due timidi i La notte di un nevrastenico Roty. Przyczynił się do ponownego przypomnienia dziewiętnastowiecznych oper Don Bucefalo i Re Lear Cagnoniego, prowadząc ich przedstawienia w Martina Franca podczas Valle d'Itria Festival w latach 2008-2009. Zwrócił się także ku operze współczesnej, dyrygując prapremierami m.in. Peter Uncino Tutina, Nevebianca Betty i La zingara Guerrera Nicoliniego. Ostatnio firma Dynamic wydała CD z Salome, Don Bucefalo i Re Lear, nagranymi pod batutą Massimiliana Caldiego. W roku 2009 DUX opublikowała płytę Little Big Music z utworami B. Brittena, G. Holsta, W. Lutosławskiego i W. Kilara nagranymi wespół ze Śląską Orkiestrą Kameralną.