Wieczór VIII

21 września 2012 godz. 19:00

kościół pw. św. Stanisława Biskupa i Męczennika (Żory, ul. Boryńska 45)

PRAWYKONANIA na instrumentach z epoki!!!

Zapomniana muzyka na rożek angielski i obój z archiwów śląskich oraz polskich

Program

Johann Jacob Rowaldt (1718-1775) - Kantata Meine Stunde ist noch nicht kommen (Malbork 1743)

Sonata

Dictum: Meine Stunde ist noch nicht kommen

Aria: Merkst du nicht mein schmachtend Aechzen

Dictum: Was betrübest du dich, meine Sele!

Recitativo: Verzeih, o Gott! der Ungedult

Dictum: Meine Stunde ist noch nicht kommen

Aria: Ich habe dir nichts vorzuschreiben

Dictum: Meine Stunde ist noch nicht kommen

Choral: Und ob es währt bis in die Nacht

Recitativo: Getrost! Die Stunde wird schon kommen

Choral: Mach End, o Herr! mach Ende

Anonim (1. poł. XVIII w.) - Aria Maneat cor meum (Sandomierz)

Johann Georg Clement (1710-1794) - Aria Recordare z Requiem (Wrocław 1740)

Johann Jacob Rowaldt - Aria Unbegrenztes Liebesmeer! z kantaty Wie schön leuchtet der Morgenstern (Malbork 1743)

Anonim (1. poł. XVIII w.?) Affectus de S. Ignatij (Sandomierz)

Marcin Józef Żebrowski (ok. 1710-1780) Mittit ad Virginem (Jasna Góra 2. poł. XVIII w.)

Joseph Kühn (ok. 1702-1766) - Missa Ima classis ex D (Wrocław 1753) - trzy fragmenty

Aria: Gratias agimus tibi

Chór: Domine Deus

Aria: Qui tollis

Joseph Just (1717-1760) - Aria Lauda Sion Salvatorem (Podoliniec 1737)

Johann Jacob Rowaldt - Kantata Ich bin ja, Herr, in deiner Macht (Malbork 1743)

Choral: Ich bin ja, Herr! in deiner Macht

Recitativo: Komm, starker Heiland! auch zu mir

Aria: Nein! Nein! ich kan und mag nicht sterben

Recitativo: Wie sicher ists, mit dir das Haupt zu legen!

Arioso: Mein Herze! stirb

Aria: Sterben will ich, daß ich lebe

Choral: Und also leb und sterb ich dir

Wykonawcy:

HARMONIA SACRA

Katarzyna Wiwer - sopran

Łukasz Dulewicz - alt

Maciej Gocman - tenor

Andrzej Zawisza - bas

Marek Niewiedział - obój, obój d'amore, rożek angielski

Katarzyna Pilipiuk - rożek angielski

Katarzyna Raczkowska, Przemysław Wiśniewski - flety

Marian Magiera, Paweł Gajewski - trąbki

Foto: Paweł Sokołowski49

Teresa Piech, Katarzyna Helwing-Osuch - skrzypce

Piotr Chrupek - altówka

Daniel Zorzano - violone

Marcin Szelest - organy, kierownictwo artystyczne

Harmonia Sacra jest zespołem poświęcającym się wykonywaniu muzyki od późnego renesansu do kantat Bacha. Powstał w roku 1995 z inicjatywy Teresy Piech, Rafaela Gabriela Przybyły i Marcina Szelesta, który jest jego kierownikiem artystycznym. Wystąpił na wielu polskich i zagranicznych festiwalach, prezentując różnorodny repertuar, w którym znaczące miejsce zajmuje muzyka polska. Zespół ma też na swoim koncie współczesne prawykonania utworów nowo odkrytych lub zrekonstruowanych. W ten nurt jego działalności wpisuje się również koncert poświęcony najwcześniejszym zachowanym kompozycjom z udziałem rożków angielskich.

Katarzyna Wiwer jest absolwentką Wydziału Wokalno-Aktorskiego krakowskiej Akademii Muzycznej. Uczestniczyła również w licznych kursach mistrzowskich w kraju i za granicą (m.in. u Emmy Kirkby i Evelyn Tubb). Szczególnym umiłowaniem darzy muzykę dawną, ale jej bogaty repertuar obejmuje również pieśni z różnych epok, utwory współczesne (również pisane specjalnie dla niej), oraz muzykę kantatowooratoryjną. Śpiewaczka posiada w swej ofercie bogaty wybór recitali i koncertów kameralnych zróżnicowanych brzmieniowo i stylistycznie, złożonych z utworów pochodzących z czasów od renesansu do współczesności. Ma w dorobku szereg nagrań płytowych, m.in. z Ars Antiqua Austria, Capellą Cracoviensis, Polską Orkiestrą XVIII Wieku, Celtic Triangle. Jest dyrektorem artystycznym festiwalu „Muzyka nad zdrojami" w Szczawnicy, a także pedagogiem śpiewu w Prywatnej Szkole Muzycznej Elżbiety Stefańskiej w Krakowie.

Łukasz Dulewicz ukończył z wyróżnieniem Państwowe Liceum Muzyczne w Krakowie w klasie skrzypiec. Również z wyróżnieniem ukończył Dyrygenturę Chóralną i Edukację Artystyczną Szkolną w Akademii Muzycznej w Krakowie. W roku akademickim 2006/07 otrzymał stypendium Ministra Kultury i Sztuki za wyróżniające wyniki w nauce i sukcesy artystyczne. Jest współzałożycielem zepołu Octava Ensemble, członkiem męskiego kwartetu wokalnego Triplum, a od 2006 r. śpiewakiem w zespole Capella Cracoviensis. Uczestniczył w kursach mistrzowskich prowadzonych przez Paula Esswooda, Christinę Pluhar i Bożenę Betley. Jako solista występuje z zespołami Kantorei Sankt Barbara, Polską Orkiestrą XVIII Wieku, Subtilior Ensemble, muzykami wawelskimi Floripari. Koncertuje w kraju i za granicą, m. in. we Francji, na Litwie, w Hiszpanii, we Włoszech jako członek zespołu Capella Augustana Matteo Messoriego. Ma na swoim koncie rolę tytułową w operze „Juliusz Cezar w Egipcie" G. F. Haendla, oraz udział w „Rodelindzie" Haendla i „Griseldzie" A. Vivaldiego u boku m.in. Olgi Pasiecznik i Ewy Marciniec. Współpracował z takimi dyrygentami, jak Andrew Parrott, Paul McCreesh, Konrad Junghänel, Jan Tomasz Adamus, Marek Toporowski. Prowadzi działalność pedagogiczną na Uniwersytecie Ekonomicznym w Krakowie. Naukę kontynuuje na Wydziale Wokalno-Aktorskim w Akademii Muzycznej w Krakowie w klasie śpiewu solowego ad. II st. Agnieszki Monasterskiej.

Maciej Gocman jest cenionym w kraju i za granicą tenorem, specjalistą w zakresie wykonawstwa tzw. muzyki dawnej. W kręgu jego zainteresowań jest również muzyka współczesna. Ukończył Akademię Muzyczną im. Karola Lipińskiego we Wrocławiu. Umiejętności wokalne doskonalił m.in. na Kursach Interpretacji Muzyki Oratoryjnej i Kantatowej przy Międzynarodowym Festiwalu Oratoryjno-Kantatowym Wratislavia Cantans oraz na kursie interpretacji dzieł Claudia Monteverdiego prowadzonym przez Andrew Kinga. Na stałe współpracuje z wrocławskimi zespołami Cantores Minores Wratislavienses, Ars Cantus oraz Collegio di Musica Sacra. Występował również m.in. z Capellą Cracoviensis, Wrocławską Orkiestrą Barokową, Concerto Polacco, Il Tempo, Warszawską Operą Kameralną, Arte dei Suonatori, Harmonia Sacra, Concerto Köln, Capilla Flamenca, De Labyrintho, Weser Renaissance Bremen, Irish Baroque Orchestra oraz pod batutami Martina Gestera, Paula Esswooda, Eduarda Lopeza Banza, Kurta Masura, Paula McCreesha i in. Od kilku lat z włoskim zespołem muzyki dawnej Cappella Augustana prowadzonym przez Matteo Messoriego realizuje dla holenderskiej wytwórni płytowej Brilliant Classics projekt nagrania na CD wszystkich dzieł Heinricha Schütza. Ma w dorobku ponad 40 płyt CD z muzyką różnych epok, liczne nagrania telewizyjne i radiowe. Występował jako solista na wielu znaczących estradach w kraju i za granicą. Koncertował w Europie, Stanach Zjednoczonych i Meksyku.50

Andrzej Zawisza z wyróżnieniem ukończył studia na Akademii Muzycznej w Krakowie w klasie klawesynu prof. Magdaleny Myczki. Na tejże uczelni odbył również studia podyplomowe w klasie klawesynu prof. Elżbiety Stefańskiej. W latach 2003-2005 studiował w Guildhall School of Music and Drama w Londynie, w klasie klawesynu Jamesa Johnstone'a oraz śpiewu Andrew Wattsa, gdzie otrzymał Postgraduate Diploma in Music Performance (PgDip) oraz Master of Music Degree (MMus) z wyróżnieniem. Swój warsztat wokalny kształcił również pod kierunkiem Mhairi Lawson i Dame Emmy Kirkby. Jako wokalista współpracuje z wieloma zespołami chóralnymi, licznymi zespołami kameralnymi oraz z zespołami specjalizującymi się w wykonawstwie muzyki dawnej, często wykonując partie solowe. Andrzej Zawisza jest finalistą Międzynarodowego Konkursu Wokalnego Orfeusz z okazji 400-lecia premiery Orfeusza Claudia Monteverdiego (Włochy, Mantua 2007) oraz zdobywcą pierwszej nagrody na VIII Broadwood Harpsichord Competition w Londynie (2005). Laureat Stypendium Twórczego i Nagrody Miasta Krakowa (2001) oraz Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (2002) w dziedzinie muzyki. Jest członkiem Polskiego Towarzystwa Muzyki Dawnej i Towarzystwa Bachowskiego w Krakowie oraz założycielem i kierownikiem artystycznym zespołu Estravaganza, z którym dokonał multimedialnego nagrania kantat Jana Sebastiana Bacha dla japońskiej wytwórni IMC Music Publisher Ltd. Obecnie pracuje na stanowisku asystenta w Katedrze Klawesynu i Instrumentów Dawnych Akademii Muzycznej w Krakowie.

Marek Niewiedział jest absolwentem Akademii Muzycznej w Poznaniu w klasie oboju prof. Mieczysława Koczorowskiego, Królewskiego Konserwatorium w Hadze w klasie oboju barokowego i klasycznego Ku Ebbinge oraz Hochschule für Musik und Theater w Lipsku w klasie Wolfganga Kube. Od 1998 roku na stałe współpracuje z Warszawską Operą Kameralną, pełniąc w niej funkcje kierownika sekcji dętej. Jest pierwszym oboistą Wrocławskiej Orkiestry Barokowej. Współpracuje z większością orkiestr i zespołów barokowych w Polsce; jest też często zapraszany do współpracy przez zespoły zagraniczne, np. Musica Florea (Praga), Collegium Marianum (Praga), Musica Aeterna (Bratysława), Batzdorfer Hofkapelle (Berlin), Lautten Compagney (Berlin), Exxential Bach (Poczdam), Cammermusik Potsdam. W 1996 roku został wyróżniony nagrodą Radnych Miasta Poznania za osiągnięcia artystyczne. W listopadzie 2002 otrzymał nagrodę im. Zofii Rayzacherowej „Dla największej indywidualności artystycznej w dziedzinie muzyki dawnej" na XII Festiwalu Muzyki Dawnej na Zamku Królewskim w Warszawie. Jest pomysłodawcą, głównym organizatorem i dyrektorem artystycznym Międzynarodowej Letniej Szkoły Muzyki Dawnej w Lidzbarku Warmińskim. Prowadzi klasy oboju barokowego w Akademiach Muzycznych w Poznaniu i w Krakowie.

Katarzyna Pilipiuk jest absolwentką Akademii Muzycznej w Krakowie. Umiejętność gry na oboju barokowym kształciła pod kierunkiem Marka Niewiedziała. Brała udział w kursach mistrzowskich prowadzonych przez Marka Niewiedziała, Rafaela Gabriela Przybyłę, Franka de Bruine, Magdalenę Karolak oraz Paola Grazziego. Uczestniczyła w koncertach zespołów takich jak Wrocławska Orkiestra Barokowa, Gdyńska Orkiestra Kameralna „Sinfonietta Nordica" oraz Bach Consort Cottbus. Jako instrumentalistka współpracuje z zespołem Camerata Silesia. Obecnie na Akademii Muzycznej w Krakowie pisze pracę doktorską poświęconą historii oboju w osiemnastowiecznej Polsce, bada zachowane egzemplarze instrumentów oraz zajmuje się odnajdywaniem zapomnianych kompozycji.

Katarzyna Raczkowska jest absolwentką wrocławskiej Akademii Muzycznej w klasie fletu prof. Jerzego Mrozika oraz fletu traverso dr Magdaleny Pilch. Swoje umiejętności doskonaliła podczas kursów mistrzowskich u wybitnych flecistów, takich jak Linde Brunmayr-Tutz, Barthold Kuijken, Jana Semerádová, Peter Holtslag, Peter-Lukas Graf oraz Philippe Bernold. Od 2007 roku jest członkiem Orkiestry Symfonicznej Filharmonii Opolskiej, a wcześniej Orkiestry Filharmonii Kaliskiej. Współpracowała również z zespołami Christophorus, Harmonologia, Wrocławska Orkiestra Barokowa, Kapela Jasnogórska, jak również Sinfonietta Cracovia, Polska Filharmonia Kameralna, Polska Orkiestra Radiowa, Orkiestra Akademii Beethovenowskiej oraz Filharmonia Wrocławska.

Przemysław Wiśniewski jest absolwentem Akademii Muzycznej im. Grażyny i Kiejstuta Bacewiczów w Łodzi, gdzie w 2010 roku ukończył studia I stopnia w klasie fletu dr hab. Katarzyny Przybylskiej, u której obecnie kontynuuje naukę na pierwszym roku studiów II stopnia. Równolegle jest studentem drugiego roku studiów II stopnia w klasie fletu traverso dr Magdaleny Pilch. Był uczestnikiem licznych kursów i lekcji mistrzowskich u wybitnych pedagogów, takich jak Barthold Kuijken, Janos Balint, Craig Goodman, Carlo Jans, Jean-Michel Tanguy, Barbara Gisler-Haase, Annie Laflamme. Trzykrotnie brał udział w Międzynarodowej Letniej Szkole Muzyki Dawnej w Lidzbarku Warmińskim.51

Marian Magiera naukę gry na trąbce rozpoczął w 1991 roku. Studia ukończył w Akademii Muzycznej im. Karola Szymanowskiego w Katowicach w klasie prof. Stanisława Dziewiora. Już w czasie studiów w roku 2001 rozpoczął pracę na stanowisku pierwszego trębacza - solisty w orkiestrze Capella Cracoviensis, gdzie pracuje do dziś. Od lat współpracuje z wieloma orkiestrami, m.in. Filharmonii Krakowskiej, Orkiestrą Miasta Tychy „Aukso", Orkiestrą Akademii Beethovenowskiej, Orkiestrą Muzyki Nowej z Katowic, Orkiestrą Sinfonietta Cracovia, Narodową Orkiestrą Symfoniczną Polskiego Radia w Katowicach, Polską Orkiestrą Kameralną w Sopocie. Równocześnie występuje jako solista i w zespołach kameralnych. Szczególne miejsce wśród jego zainteresowań zajmuje wykonywanie muzyki minionych epok na instrumentach historycznych. Od kilku lat, grając na trąbce naturalnej, koncertuje z zespołami specjalizującymi się w wykonawstwie muzyki dawnej, m.in. Polską Orkiestrą XVIII Wieku, Floripari, Orkiestrą Barokową Akademii Muzycznej w Krakowie, Banquetto Musicale z Wilna, La Tempesta, Harmonologia, Wrocławską Orkiestrą Barokową, Concerto Grosso Berlin, Parlement de Musique ze Strasbourga, Arte dei Suonatori oraz orkiestrą Capella Cracoviensis. W 2010 roku założył Zespół Historycznych Instrumentów Dętych Alta Cappella, z którym w 2011 roku m.in. brał udział w nagraniu płyty dla wytwórni „BIS" suit orkiestrowych Telemanna z zespołem Arte dei Suonatori. Alta Cappella na co dzień współpracuje z orkiestrą Capella Cracoviensis jako sekcja trąbek i kotłów.

Paweł Gajewski - absolwent Akademii Muzycznej w Krakowie. Od 1998 roku trębacz kameralista orkiestry Capella Cracoviensis. Współtwórca zespołu Alta Cappella specjalizującego sie w wykonastwie muzyki dawnej na historycznych instrumentach. Współpracuje z zespołami muzyków wawelskich Floripari oraz Arte dei Suonatori koncertując w kraju i za granicą.

Teresa Piech jest absolwentką krakowskiej Akademii Muzycznej w klasie skrzypiec Ewy Szubry-Jargoń; w Krakowie rozpoczęła też naukę gry na skrzypcach barokowych pod kierunkiem Zygmunta Kaczmarskiego. W latach 1996-1999 jako stypendystka rządu Królestwa Holandii odbyła specjalistyczne studia w klasie skrzypiec barokowych prowadzonej przez Lucy van Dael w Sweelinck Conservatorium w Amsterdamie. Swoje umiejętności doskonaliła również, uczestnicząc w wielu kursach mistrzowskich w kraju i za granicą (m.in. Dartington International Summer School; Internationale Sommerakademie für Alte Musik, Innsbruck) prowadzonych przez Sigiswalda Kuijkena, Micaelę Comberti, Monicę Huggett i Pavlo Beznosiuka. Brała również udział w projektach kameralnych i orkiestrowych pod dyrekcją m.in. Anthony Rooleya, Paula Goodwina i Bartholda Kuijkena. Koncertuje regularnie w kraju i za granicą, współpracując z wieloma zespołami muzyki dawnej, m.in. z Harmonia Sacra, Concerto '91, Concerto Polacco, La Beata Olanda, Capella Cracoviensis. Była członkiem European Union Baroque Orchestra. Współpracowała z wieloma wybitnymi muzykami, m.in. Larsem Ulrikiem Mortensenem, Royem Goodmanem i Joshuą Rifkinem. Z wiodącymi polskimi zespołami muzyki dawnej dokonała wielu nagrań płytowych, z których kilka otrzymało nagrodę Fryderyka. Prowadzi działalność pedagogiczną w PSM II st. w Krakowie (skrzypce) oraz PSM II st. we Wrocławiu (skrzypce barokowe).

Katarzyna Helwing-Osuch jest absolwentką PSM II st. w Zielonej Górze w klasie prof. Anny Tułasiewicz, Akademii Muzycznej im. F. Chopina w Warszawie w klasie prof. Janusza Kucharskiego oraz Studium Muzyki Dawnej pod kierunkiem Agaty Sapiechy. Wszystkie dyplomy otrzymała z wyróżnieniem. Ukończyła również Accademia Internazionale della Musica w Mediolanie na wydziale Muzyki Dawnej, gdzie kształciła się w klasie Enrica Gattiego oraz Stefana Montanariego. Jest zdobywczynią wielu nagród i wyróżnień, m.in. otrzymała I nagrodę na Ogólnopolskim Konkursie Bachowskim w Zielonej Górze (1996); III nagrodę na Międzynarodowym Konkursie Zespołów Kameralnych w Brugii (2003), a w roku 2001 otrzymała stypendium Fundacji Kultury. Współpracuje jako kameralistka z wieloma zespołami, m.in. Harmonia Sacra, Il Tempo, Concerto Polacco czy Arcadia. Była członkiem Polish Festival Orchestra, której założycielem i dyrektorem był Krystian Zimerman; z orkiestrą tą nagrała dwa koncerty F. Chopina dla Deutsche Grammophon. Ponadto grała w grupie concertino orkiestry kameralnej Concerto Avenna, a także jako koncertmistrz II skrzypiec w kameralnej orkiestrze UECO w Mediolanie, regularnie była również zapraszana jako koncertmistrz do Orchestra Sinfonica w Gallarate (Włochy). Współpracowała też z takimi orkiestrami jak Orchestra Sinfonica w Piacenzy czy w Savonie (Włochy). Na swoim koncie ma wiele nagrań dla Polskiego Radia i Telewizji. Koncertowała w Niemczech, Austrii, Szwajcarii, Włoszech, Danii, Norwegii, Anglii oraz w USA. Obecnie jest pedagogiem w Zespole Szkół Muzycznych im. M. Spisaka w Dąbrowie Górniczej.

Piotr Chrupek jest absolwentem Akademii Muzycznej im. I. J. Paderewskiego w Poznaniu w klasie altówki dra Marcina Murawskiego, a także Akademii Muzycznej im. K. Lipińskiego we Wrocławiu w klasie altówki barokowej wykł. Zbigniewa Pilcha. Uczestniczył w kursach mistrzowskich pod kierunkiem prof. Piotra Reicherta, Georga Hammana, Demetriosa Polyzoidesa, Zbigniewa Pilcha, Sirkki-Lisy Kaakinen. Jest współzałożycielem i członkiem kwartetu smyczkowego „Musicarius" specjalizującego się w wykonawstwie muzyki dawnej. Na stałe współpracuje z Zespołem Instrumentów Dawnych Warszawskiej Opery Kameralnej Musicae Antiquae Collegium Varsoviense, ale jest również częstym gościem Wrocławskiej Orkiestry Barokowej. Współpracuje ze wszystkimi najważniejszymi zespołami muzyki dawnej w Polsce, często w roli prowadzącego grupy. Miał również możliwość współpracować z zespołem The English Baroque Soloists pod dyrekcją Sir Johna Eliota Gardinera.

Daniel Zorzano urodził się w Meksyku. Studiował grę na violi da gamba i violone w Koninklijk Conservatorium w Hadze u Wielanda Kuijkena, Margaret Urqhart i Philippe'a Pierlota oraz w Conservatoire National Supérieur de Musique et Danse w Lionie u Marianne Muller, uzyskując dyplom magistra. Koncertował w Europie i Meksyku jako solista oraz z zespołami takimi jak Elyma (Gabriel Garrido), L'Arpeggiata (Christina Pluhar), La Fenice (Jean Tubery), La Sphera Armoniosa (Mike Fentross), Capella Confluentes (Jörn Andresen), Capella Meditarranea (Leonardo Garcia Alarcon), Die Kölner Akademie (Michael Alexander Willens). Prowadzi kursy mistrzowskie i uczestniczy w konferencjach poświęconych muzyce barokowej w Polsce i Meksyku. Ostatnio uczestniczył w całościowym nagraniu Selva morale e spirituals Monteverdiego z zespołem Elyma dla wytwórni Ambronay oraz Rappresentatione di Anima, et di Corpo Cavalieriego z zespołem L'Arpeggiata. W ciągu ostatnich czterech lat współpracował i nagrywał z różnymi polskimi zespołami, m.in. Concerto Polacco, Concert Spirituel i Harmonologia. Od roku 2008 uczestniczy wraz z Frankiem Pschichholzem w projekcie poświęconym muzyce Foscariniego, na który składają się nagrania w Berlinie i trasa koncertowa po Niemczech w latach 2008-11.

Marcin Szelest ukończył studia w zakresie gry organowej w Akademii Muzycznej w Krakowie, w klasie prof. Mirosławy Semeniuk-Podrazy (dyplom z wyróżnieniem, 1997), oraz - jako stypendysta Fulbrighta w latach 1997-98 - w The Boston Conservatory (USA), w klasie prof. Jamesa Davida Christie (Artist Diploma in Organ Performance, 1999). W 1995 roku zdobył I nagrodę na II Międzynarodowym Konkursie Organowym im. J. P. Sweelincka w Gdańsku. Jego działalność koncertowa w kraju i za granicą obejmuje zarówno recitale organowe, jak i występy z zespołem muzyki dawnej Harmonia Sacra, którego jest współzałożycielem i kierownikiem artystycznym, a także z licznymi solistami, chórami, orkiestrami i zespołami historycznych instrumentów (m. in. Boston Symphony Orchestra, Camerata Silesia, Capella Cracoviensis, Ensemble Abendmusik, Orkiestra Barokowa Europy Środkowej, The Bach Ensemble, Weser Renaissance Bremen, Wrocławska Orkiestra Barokowa) pod batutą takich dyrygentów, jak Manfred Cordes, Paul McCreesh, Paul Esswood, Barthold Kuijken, Seiji Ozawa, Andrew Parrott czy Joshua Rifkin. Marcin Szelest prowadzi klasę organów w Akademii Muzycznej w Krakowie. Jego praca habilitacyjna Przemiany stylistyczne we włoskiej muzyce organowej przełomu XVI i XVII stulecia (2007) została wyróżniona nagrodą Prezesa Rady Ministrów. Jest również prezesem Polskiego Towarzystwa Muzyki Dawnej i organistą kościoła Świętego Krzyża w Krakowie, gdzie gra na odrestaurowanym instrumencie z 1704 roku.

O programie i kompozytorach

Wiele encyklopedii powtarza tezę o włoskim rodowodzie rożka angielskiego. Ta specyficzna odmiana oboju tenorowego miała jakoby powstać w Italii w latach pięćdziesiątych bądź sześćdziesiątych XVIII wieku. Nieliczni badacze podważają tę tezę, wskazując na datowaną na 1723 rok kantatę Tobiasa Volckmara z Jeleniej Góry, zawierającą partię nazwaną Corno Anglois. Podczas moich gruntownych badań nad repertuarem osiemnastowiecznych oboistów okazało się, że takich kompozycji jest więcej. Ich datowanie świadczy o tym, że rożek angielski istniał już od lat dwudziestych XVIII wieku, a najstarsze kompozycje pochodzą nie z Włoch, ale ze Śląska oraz Polski - z Wrocławia, Jeleniej Góry, Lubiąża, Krzeszowa, Malborka oraz Gdańska. Jednak repertuar to nie wszystko.

W grudniu 2010 roku w Muzeum Tkactwa Dolnośląskiego w Kamiennej Górze znalazłam instrumenty, które potwierdzają hipotezę o wykształceniu się rożka angielskiego bezpośrednio z oboju da caccia. Dwa rożki angielskie posiadają dodatkową, identycznie sygnowaną drewnianą czarę głosową o kształcie konicznym, charakterystyczną dla obojów da caccia. Wszystko wskazuje na to, że właśnie wrocławski budowniczy J. I. Weigel do wygiętego korpusu oboju da caccia dodał gruszkowatą w kształcie czarę, która sprawiła, że dźwięk zyskał nową, cieplejszą barwę i stał się bardziej delikatny. Sygnatury namalowane na czarach nie pozostawiają wątpliwości - instrumenty te były w użyciu co najmniej od 1732 roku. Dzięki temu odkryciu można więc już dziś śmiało powiedzieć, że ojczyzną rożka angielskiego były nie Włochy, a Śląsk. Dwa rożki angielskie, które zostaną użyte podczas koncertu, są wiernymi kopiami instrumentów z Kamiennej Góry. Jeden z nich zrobiony jest z czereśni, a drugi - z drewna jaworowego. Zostały wykonane przez Filipa Frydrysiaka, polskiego budowniczego kopii historycznych instrumentów dętych, który dokładnie wymierzył oryginały przechowywane w Muzeum (patrz zdjęcie na str. 58). Repertuar wykonywany podczas koncertu jest w większości zupełnie nieznany. Poszczególne utwory, zachowane w postaci rękopisów, zostały przeze mnie wyszukane w archiwach i przepisane. Rekonstrukcję niezachowanych fragmentów zawdzięczamy Marcinowi Szelestowi, który czuwał też nad ostatecznym kształtem utworów. Prawie wszystkie kompozycje przez blisko trzysta lat pozostawały zapomniane. Dziś będą miały okazję zabrzmieć ponownie.

Johann Jacob Rowaldt (1718-1775) żył i pracował w Malborku jako organista w kościele św. Jerzego. Skomponował cykl kantat na cały rok kościelny. Rękopisy jego utworów, które obecnie przechowywane są w Archiwum Państwowym w Gdańsku, długo uważano za zaginione. Kantata Ich bin ja, Herr, in deiner Macht, przeznaczona na 24. niedzielę po Trójcy Świętej, jest jedyną, w której Rowaldt wykorzystał rożki angielskie. Szczególnie wyeksponowane zostały w arii Nein! Nein!, gdzie dialogują z parą skrzypiec. Co stanowi rzadkość, kompozytor użył ich niemal w całym przebiegu kantaty, zamiast tylko w wybranych częściach. Rożki milkną tylko na czas recytatywów oraz arii Sterben will ich, daß ich lebe z fletami. Rowaldt dość często używał również oboju d'amore. Jedna z kantat zawierająca partię tego instrumentu to Meine Stunde ist noch nicht kommen, napisana na drugą niedzielę po Objawieniu Pańskim. Arie, chorały i recytatywy przeplatane są pojawiającym się trzykrotnie tekstem („dictum") z Ewangelii wg świętego Jana: Meine Stunde ist noch nicht kommen - Jeszczeć nie przyszła godzina moja (J 2, 4).

Johann Georg Clement (1710-1794) działał we Wrocławiu, w młodości studiował poezję, logikę oraz śpiew. W 1735 roku został kapelmistrzem katedry wrocławskiej. W jego wczesnych kompozycjach uwidaczniają się wpływy włoskiej opery. Requiem, wykonane 15 grudnia 1740 roku w związku z niedawnym pogrzebem cesarza Karola VI, to najbardziej rozbudowane dzieło Clementa. Na podstawie zachowanych partii można oszacować, że dla obsadzenia dwóch chórów wokalno-instrumentalnych zatrudniono niebagatelną liczbę muzyków - około pięćdziesięciu osób. Aria „Recordare" to jedyny fragment Requiem zawierający partię rożków angielskich. Rękopis Requiem znajduje się w zbiorach muzykaliów w klasztorze w Krzeszowie.

Joseph Kühn (ok. 1702-1766) działał w Trzebnicy oraz Lubiążu. Bliższe szczegóły jego biografii nie są znane. Missa Ima classis ex D to jedyna obecnie znana jego kompozycja. Zachowała się w dwóch egzemplarzach. Jeden z nich, pochodzący z muzykaliów pozostałych po kapeli z kościoła św. Mateusza we Wrocławiu, zawiera partię rożków angielskich, drugi zaś, z Lubiąża, zamiast rożków w obsadzie ma parę obojów d'amore. Na przestrzeni całego utworu rożki wykorzystane zostały wyłącznie w jednej arii - Qui tollis.

Marcin Józef Żebrowski (ok. 1710-1780?) był kompozytorem, skrzypkiem oraz śpiewakiem. Działał głównie w kapeli jasnogórskiej. Jego utwory przejawiają cechy stylu galant, choć w niektórych kompozycjach widać jeszcze reminiscencje barokowej techniki kontrapunktycznej. Rękopis Mittit ad Virginem znajduje się w zbiorach muzykaliów na Jasnej Górze.

Oryginalne głosy rożków angielskich nie zachowały się do dziś, przetrwały natomiast późniejsze, dziewiętnastowieczne głosy viol, które najprawdopodobniej stanowią dokładną transkrypcję partii rożków. Tekst stanowi zestawienie dwóch pieśni - Mittit ad Virginem oraz Zdrowaś bądź Maryja. Z późniejszego o kilkadziesiąt lat śpiewnika księdza Mioduszewskiego można się dowiedzieć, że w XIX wieku istniała praktyka naprzemiennego wykonywania zwrotek obu pieśni - tak jak to ma miejsce w utworze Żebrowskiego - podczas mszy roratnich. Mittit ad Virginem zostało już nagrane przez zespół Kapela Jasnogórska pod dyr. J. T. Adamusa, jednak w wersji z altówkami. Nasze wykonanie zaprezentuje po raz pierwszy pierwotną instrumentację.

Joseph (Franciszek Caspar) Justus (1717-1760), choć urodził się na terenie Czech, działał głównie w Polsce. Studiował w Podolińcu, później był prefektem muzyki m.in. w Warszawie. Po jego śmierci wspominano, iż „wstąpiwszy do zakonu ze znajomością muzyki; w niej dzięki pilnym ćwiczeniom w nowicjacie i po ślubach takie uczynił postępy, że był zaliczany do najznakomitszych owej sztuki mistrzów". Aria Lauda Sion Salvatorem datowana jest na 21 maja 1737 roku, a więc została napisana przez dwudziestoletniego kompozytora zapewne na uroczystość własnych obłóczyn, odbywających się tego właśnie dnia. Rękopis zachował się w zbiorze pozostałym po klasztorze pijarów w Podolińcu i obecnie przechowywany jest w Państwowym Archiwum w Modrej koło Bratysławy. Skan rękopisu został udostępniony przez ks. Dariusza Smolarka SAC, za co składamy mu serdeczne podziękowania.

Anonimowe utwory Affectus de S. Ignatij oraz Maneat cor meum, oba prawdopodobnie z I połowy XVIII wieku, pochodzą z bogatego zbioru rękopisów muzycznych przechowywanego w Bibliotece Diecezjalnej w Sandomierzu. Aria Maneat cor meum, choć krótka, zwraca uwagę pięknym, wręcz koloraturowym wstępem oboju z prostym, harmonicznym akompaniamentem skrzypiec oraz organów. Affectus de S. Ignatij to duet sopranu i altu z towarzyszeniem koncertującej partii oboju oraz skrzypiec. Tekst stanowi modlitwa błędnie przypisywana św. Ignacemu Loyoli. Utwór posiada typową dla epoki formę ABA, w której część środkowa różni się zasadniczo od skrajnych, utrzymana jest w innym metrum, tempie i charakterze.

Opracowała: Katarzyna Pilipiuk